कौंडण पुर

👁️🌴👁️
*वाचावे आनंदे* भाग  ३८
यमाई औंध,राजेंद्र गुरव

*कौंडणपुर*

 सह्याद्रीच्या कुशीत सिंहगड उर्फ कोंढाणा !त्याच्या पायथ्याशी कौंडणपुर*, तुकाई देवी मंदिर, देवीची मूर्ती साडेतीन फूट  काळ्या पाषाणातील, देवी चतुर्भुज _ ढाल तलवार, त्रिशूळ आणि एका हातात महिषासुराचे मस्तक !

 मंदिर पूर्वाभिमुख, गर्भगृहाच्या बाहेर अंतराल ,सभामंडप ,द्वारमंडप अशी मंदिराची रचना !
सभामंडपाला पूर्व-दक्षिण व उत्तरेला दरवाजे !
 मंदिर तंत्रविद्येतील श्री यंत्रातील रचनेनुसार स्थापित केलेले असून  चौथऱ्याची रचना त्या प्रकारची दिसते.

 मंदिरा परिसरात मोगल काळातील मिनार आहेत, नगरखाना ही आहे.

 शिखर रम्य व उंच आहे.
 मुख्य मंदिरामध्ये इतर छोट्या देवता आहेत .संत निवृत्ती, सोपान व मुक्ताई यांनी ज्ञानेश्वरांच्या समाधी नंतर मंदिरात वास्तव्य केले होते .

छत्रपती शिवाजी महाराज, लो. टिळक अहिल्यादेवी होळकर इत्यादी महान विभूती मंदिरात आल्याच्या नोंदी आहेत .
दैनंदिन धार्मिक कार्यक्रम

 देवीचा साडेपाच वाजता अभिषेक होतो. नऊवारी साडी परिधान केली जाते .दूध दही, मध ,साखर इत्यादी द्वारे पंचामृत अभिषेक नित्य होतो.

 सायंकाळी व सकाळी सात वाजता आरती व नैवेद्य असतो .
नवरात्रात घटस्थापना, अष्टमीचा होम दसऱ्यात शिलंगण असते.

 मार्गशीष पोर्णिमेला यात्रा असते. पंचमीला पालखी निघते.
 कालाष्टमी हा देवीचा जन्मोत्सव म्हणून पाळला जातो .देवीची बाल रूपात पूजा होते .  सालंकृत पूजा, फुलांची सजावट, पुरणावरणाचा नैवेद्य ही वैशिष्ट्ये  !

 मार्गशीर्ष महिन्यात उरूस असतो.
बंध हा पारंपरिक विधी .
राम कडा-
सिंहगडाच्या नैऋत्य दिशेला प्राचीन शैल मंदिर (2000 वर्षापूर्वीची  असावे ) हे देवी चे मुख्य स्थान आहे. एकादशीला भगवान् पुजारी देवीची षोडपचार पुजा अर्चा करतात.
.
मंदिराचे पुजारी भगवान पुजारी असून देवीच्या सर्व प्रकारच्या पूजेचा मान त्यांना आहे. त्यांच्याकडे कवी मुकुंदराज यांचे विवेकसिंधु हस्तलिखित ग्रंथ आहे.

... एकूणच मंदिराची चालुक्य, सातवाहन, यादव ,शिवकाळ ,पेशवाई व ब्रिटिश इत्यादी काळाचा झालेली वैभवशाली परंपरा आहेत .

 सांस्कृतिक ,धार्मिक, आध्यात्मिक, काम भगवान कुटुंबीय वर्षानुवर्ष करीत आले आहेत. हा शोध निबंध सौ कल्याणी भालचंद्र भगवान, कौंडणपुर* यांनी सादर केला होता.

🇮🇳🌟🌿🍂🌺🌸
यमाई औंध, राजेंद्र गुरव
९५६११५४१४०
☘मागील लेख वाचण्यासाठी
guravraj.blogspot.in🌺🌸🕉🍁🇮🇳